Wydział Konsularny Ambasady RP w Austrii przygotowal poradnik dla obywateli polskich podejmujących pracę w Austrii.zawiera on przydatne informacje dotyczace m.in. prawa pobytowego,pracy i podatkow, swiadczen socjalnych , sluzby zdrowia i szkolnictwa, wreszcie informacje dla kierowcow i posiadaczy samochodow.

Otwarcie rynku pracy w Austrii nastąpiło z  dniem 1 maja 2011 roku i wynikało z Traktatów Akcesyjnych o przystąpieniu do Unii Europejskiej Polski i innych krajów w 2004 roku.

Do 30 kwietnia 2011 roku osoby poszukujące pracy musiały same znaleźć pracodawcę, który następnie we właściwym miejscowo urzędzie pracy (AMS) składał wniosek o pozwolenie na zatrudnienie. AMS mógł wydać pozwolenie na zatrudnienie Polaka, czy innego obywatela nowego kraju członkowskiego UE, jeśli brakowało na dane miejsce pracy kandydata będącego obywatelem Austrii lub obywatela innego, kraju członkowskiego Unii Europejskiej uprawnionego do dostępu do rynku pracy.

1.1. Podstawowe zasady prawa pracy.

Austriackie prawo pracy składa się z :

• przepisów regulujących umowy o pracę,
• przepisów konstytucji regulujących przepisy prawa pracy,
• przepisów ochronnych prawa pracy.

Na źródła austriackiego prawa pracy składają się przepisy ustawodawstwa krajowego oraz przepisy Unii Europejskiej. Przy doborze źródeł prawa, które mają zastosowanie, obowiązuje zasada wyboru korzystniejszych dla pracownika przepisów prawa pracy.

Oznacza to, że przepisy układów zbiorowych pracy, regulaminów, a także szczególnych indywidualnych umów o pracę mają zastosowanie tylko w przypadku, gdy są one dla pracownika korzystniejsze, niż powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy.

W Austrii występuje rozróżnienie osób zatrudnionych jako Angestellte (tzw. pracownik umysłowy, urzędnik) i  Arbeiter (tzw. pracownik fizyczny). Również w przypadku tego rozróżnienia obowiązuje zasada równego traktowania obu tych kategorii pracowników. Do kategorii pracowników wykwalifikowanych zaliczani są przede wszystkim pracownicy trudniący się działalnością handlową, działalnością niehandlową
z wykształceniem wyższym oraz działalnością kancelaryjną. W praktyce różnice pomiędzy tymi dwoma kategoriami pracowników stopniowo zacierają się.

Umowa o pracę.

Umowę o pracę można zawrzeć: na okres próbny (zazwyczaj 1 miesiąc), na czas określony lub na czas nieokreślony.

Jeżeli pracownik nie otrzymał umowy na piśmie ma prawo domagać się od pracodawcy pisemnego określenia jego najważniejszych uprawnień i obowiązków wynikających z umowy o pracę, tzw. Kartę Pracy (Dienstzettel).

W interesie pracownika leży jednak domaganie się od pracodawcy pisemnej umowy o pracę, daje ona bowiem lepszą ochronę prawną i jest lepszym materiałem dowodowym w razie ewentualnego sporu z pracodawcą.

Stosunek pracy i podstawowe obowiązki pracownika.

Stosunek pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą powstaje, wtedy gdy pracownik zobowiązuje się świadczyć na rzecz pracodawcy pracę w miejscu i czasie przez niego określonym i pod jego kierownictwem, a pracodawca zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia.

Z nawiązanego stosunku pracy wynika szereg uprawnień i obowiązków.

Pracownik jest zobowiązany do przestrzegania czasu pracy. Przepisy dotyczące czasu pracy w Austrii uregulowane są w ustawie o czasie pracy.

Czas przepracowany ponad 40 godzin tygodniowo liczony jest jako nadgodziny.  Dla osób zatrudnionych w niepełnym zakresie czasu pracy czas przepracowany powyżej 20 godzin tygodniowo określany jest jako praca dodatkowa, nadobowiązkowa, nie zaś jako nadgodziny.

Elastyczny czas pracy oznacza, że pracownik musi przepracować daną ilość godzin, ale to od niego zależy, którego dnia ile godzin przepracuje; ważne jest, aby po zsumowaniu wszystkich przepracowanych godzin ich końcowa liczba zgadzała się z liczbą godzin, jaką pracownik był zobowiązany przepracować. Wprowadzenie elastycznego czasu pracy w danym zakładzie wymaga pisemnego porozumienia zakładowego, a w zakładach, w których nie ma rady zakładowej, uzgodnienia indywidualnego z każdym zatrudnionym pracownikiem.

Urlopy.

Przepisy dotyczące urlopów w Austrii uregulowane są w ustawie o urlopach. Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 30 dni robocze rocznie, a w przypadku przepracowania 25 lat pracy – 36 dni w roku. Roszczenie urlopowe powstaje w pierwszych 6 miesiącach powstałego stosunku pracy proporcjonalnie do przepracowanego okresu pracy, po 6 przepracowanych miesiącach powstaje roszczenie do odbioru urlopu w pełnym wymiarze. Pracownicy wykonujący pracę na zmianie nocnej otrzymują dodatkowe dni urlopu.

Urlop macierzyński nad dziećmi do 2 roku życia w Austrii przysługuje zarówno matkom jak i ojcom narodzonych lub adoptowanych dzieci. Jest on regulowany przepisami ustawy o ochronie matek oraz ustawie o podejmowaniu urlopu macierzyńskiego nad dziećmi przez ojców. Rodzice mogą podejmować urlop nad dziećmi przemiennie, ale tylko z podwójną zmianą (czyli maksymalnie 3 części urlopu, minimalny czas trwania jednej części 2 miesiące). W trakcie trwania urlopu macierzyńskiego rodzice są chronieni przed zwolnieniem z pracy i wypowiedzeniem stosunku pracy.

Wypowiedzenie stosunku pracy.

Wypowiedzenie służy zakończeniu stosunku pracy i nie musi być uzasadnione. Zarówno pracodawca jak
i pracobiorca mogą rozwiązać umowę o pracę pod warunkiem zachowania terminu wypowiedzenia.

Istnieje także możliwość rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem obopólnym stron, w takiej sytuacji nie obowiązują żadne terminy. Strony za wzajemnym porozumieniem same określają kiedy nastąpi rozwiązanie pomiędzy nimi stosunku pracy.

Prawo do wynagrodzenia

W Austrii nie ma ustawowo określonej płacy minimalnej. Funkcję ochrony płacowej pracownika spełniają branżowe i zakładowe układy zbiorowe pracy, których jest ok. 400. Umowy te określają minimalne wynagrodzenie godzinowe brutto dla danego stanowiska w danej branży lub nawet w danym zakładzie

1.2. Praca sezonowa

Pracownik sezonowy ma prawo do zawarcia pisemnej umowy o pracę na podstawie regulacji zawartych w Ustawie o umowach o pracę bądź – w przypadku pracowników pracujących w rolnictwie – w Ustawie:  Prawo pracy dla robotników rolnych.

Jednak pracodawcy wykorzystują dopuszczalną prawem pracy możliwość wystawienia pracownikowi jedynie uproszczonej formy takiej umowy (Karty Pracy). Podane są w niej tylko podstawowe zobowiązania pracodawcy i pracobiorcy (zakres czynności, czas pracy, wynagrodzenie, itp.). Zgodnie z prawem Kartę Pracy pracodawcy muszą wystawić wyłącznie dla stosunku pracy dłuższego niż 1 miesiąc.

Umowa o pracę na okres krótszy może więc być zawarta w innej formie, nawet w formie ustnych uzgodnień.

Warunki zawarte w regulaminie, w tym warunki pobytu, są najczęściej znane wszystkim przed przyjazdem, albowiem rekrutacja odbywa się w styczniu – lutym. Warto dokładnie je przestudiować, aby później nie być rozczarowanym warunkami płacowymi, czy też warunkami  samego pobytu. Dotyczy to w szczególności tych polskich pracowników sezonowych, którzy przyjeżdżają do Austrii na krótko, do pracy przy zbiorze warzyw i owoców

Zdarza się, że wyobrażenie o wysokości zarobków nie ma nic wspólnego z faktycznie osiąganymi dochodami, a to z powodu bądź niskiego urodzaju bądź niskiej wydajności pracy własnej.

W przypadku pozostałych pracowników sezonowych czyli pracujących dłużej niż 6 tygodni, termin wypowiedzenia umowy wynosi 1 miesiąc.

Za pracę w nadgodzinach i w porze nocnej przysługują pracownikowi sezonowemu pracującemu w systemie godzinowym odpowiednie dodatki określone w umowach zbiorowych. Pracującym w rolnictwie przysługuje godzinna, ale nieodpłatna przerwa w pracy. 

• Nie podlegają oni ubezpieczeniu emerytalnemu,
• nie uzyskują prawa do urlopu (przysługuje dopiero po 6 miesiącach pracy),
•  nie przysługuje im zasiłek rodzinny, zasiłek dla bezrobotnych (nie płacą odpowiedniej składki ubezpieczeniowej),
•  nie przysługuje im nieodpłatna odzież i obuwie robocze.

Pracodawca powinien zapewnić do ich dyspozycji podczas pracy w polu wodę pitną oraz toaletę. Mają prawo do zakwaterowania w warunkach spełniających nie tylko odpowiednie wymogi sanitarne, ale także dających możliwość ugotowania posiłku, czy też wysuszenia odzieży. Mogą to więc być klasyczne kontenery mieszkalne, ale nie namioty, ani pomieszczenia gospodarcze.

Pozostali pracownicy sezonowi podlegają dodatkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, ale w przypadku wcześniejszej utraty miejsca pracy nie mają prawa do zasiłku dla bezrobotnych (przysługuje po minimum 52 tygodniach okresu składkowego). Należy im się bezpłatna odzież robocza, co jest często niezbędne ze względu na charakter pracy (barman, recepcjonista, kucharz, kelner, sprzątaczka hotelowa).

1.3.Pomoc w sytuacji sporu z pracodawcą

Polski pracownik, jeśli jest skonfrontowany
z niedopuszczalnymi praktykami ze strony pracodawcy w zakresie warunków pracy i płacy, ma możliwość skorzystania z następujących form dochodzenia swoich praw:

1.4. Dumping socjalny

Najnowsza austriacka ustawa o zwalczaniu dumpingu płacowego i socjalnego, mająca obowiązywać od 1 maja 2011 r., wprowadza istotne obostrzenie warunków zatrudniania w Austrii pracowników z nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej (Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Litwy, Łotwy i Estonii).

Wspomniana ustawa wprowadza całkowite zrównanie stawek płacowych i obowiązkowych stawek na ubezpieczenia społeczne pracowników z wyżej wymienionych krajów ze stawkami obowiązującymi rodzimych austriackich pracowników.
Wysokość stawek płacowych austriackich pracowników są określane przez stosowne ustawy, rozporządzenia lub płacowe układy zbiorowe zawierane w ramach poszczególnych branż (tzw. Kollektivverträge).
Szczegółowe informacje na ten temat znaleźć można w opracowaniu Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Wiedniu:

http://www.wien.trade.gov.pl/pl/aktualnosci/article/a,15894,.html

1.5. Opodatkowanie dochodów z pracy w Austrii

Jest tylko jeden podatek dochodowy od osób fizycznych (Einkommensteuer). Podatek ten płacą osoby prowadzące działalność na własny rachunek (Selbständige) oraz pracownicy w formie zaliczek na podatek dochodowy (Lohnsteuer).

Kwota wolna od podatku od 2010 roku wynosi 12 000.- € dla pracobiorców i 11 000.-€ dla osób prowadzących działalność na własny rachunek

Od 01.01.2011 obowiązują następujące progi podatkowe: 

Dochód

Podatek 

Średnia stawka podatku

do 11.000

0

0%

od 11 000 do 25.000

36,5 %

od 25000 do 60.000

43,214286 %

powyżej 60000

50 %

Szczegółowe informacje o podatku od dochodów osobistych, stopie podatków, terminach płatności, ulgach oraz wypełnianiu deklaracji podatkowych można znaleźć na stronie Federalnego Ministerstwa Finansów:
https://www.bmf.gv.at/steuer/_start.htm

Na stronie tej dostępna jest również opracowana w prostej i przystępnej formie broszura dotycząca podatku od dochodów osobistych:
https://www.bmf.gv.at/Publikationen/Downloads/BroschrenundRatgeber/_start.htm

1.6. Polsko-austriacka umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

Dzięki umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a Austrią unika się dwukrotnego opodatkowania  tego samego dochodu  w Polsce i Austrii.
W 2008 roku w Warszawie podpisany został Protokół
o zmianie Umowy między Rzecząpospolitą Polską
a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, sporządzonej w Wiedniu 13 stycznia 2004r. Protokół zmieniający od 1 stycznia 2009 roku metodę opodatkowania dochodów polskich rezydentów, osiąganych w Austrii, z metody odliczenia proporcjonalnego na metodę wyłączenia z progresją.
Wg. metody odliczania proporcjonalnego dochód osiągany w Austrii był opodatkowany w Polsce, ale od należnego podatku odliczało się podatek zapłacony w Austrii.

Jeżeli ktoś ma dochody w obu krajach, to dochód z Austrii zostanie wzięty pod uwagę jedynie przy obliczaniu stopy podatku właściwej dla całego dochodu, która zostanie zastosowana do opodatkowania tylko polskich zarobków. W celu uniknięcia nieporozumień i ew. konsekwencji proponuje się nawiązanie bezpośredniego kontaktu z Urzędem Skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania i jednoznaczne rozstrzygnięcie wszystkich spornych kwestii. Szczegółowe informacje wraz z praktycznymi przykładami znaleźć można w materiale przygotowanym przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Wiedniu:

http://www.wien.trade.gov.pl/pl/Guide/article/detail,2387,Podwojne_opodatkowanie_w_relacjach_Austria-Polska

Pełny tekst Umowy dostępny jest na stronie internetowej polskiego Ministerstwa Finansów:

http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=3&dzial=150&id=9741

1.7. Podatek kościelny

Osoby zameldowane w Austrii zobowiązane są do opłacania podatku kościelnego. Osoby, które zgłaszają przynależność do jednej z oficjalnie zarejestrowanych
w kraju gmin wyznaniowych (rubryka w formularzu meldunkowym), obowiązane są opłacać corocznie podatek kościelny. Podatek kościelny opłaca się w wysokości 1% rocznych dochodów wyznawcy. Rezygnacja z opłacania tego podatku łączy się
z wystąpieniem z kościoła/danej gminy wyznaniowej,
a co za tym idzie rezygnacją ze wszelkich związanych
z przynależnością religijną sakramentów i posług (np.: chrzest, komunia, bierzmowanie, zawarcie związku małżeńskiego w kościele, pogrzeb). Gdy wyznawca przestaje opłacać podatek kościelny, austriacka gmina wyznaniowa przekazuje informację o wystąpieniu z kościoła do poprzedniej gminy wyznaniowej (w przypadku kościoła rzymsko-katolickiego do odpowiedniej diecezji w Polsce).

W przypadku zadeklarowania braku wyznania
i przynależności do jakiejkolwiek gminy wyznaniowej obowiązek opłacania podatku kościelnego nie powstaje.