Stres jest reakcją obronną w sytuacjach odbieranych jako zagrożenie. Polega ona na wydzielaniu adrenaliny, która stawia organizm w stan gotowości. Ową reakcję zawdzięczamy pierwotnym przodkom, którzy w razie niebezpieczeństwa musieli dokonać fundamentalnego dla ich życia wyboru – walczyć czy uciekać.

Współcześnie zazwyczaj nie potrzebujemy podejmowania aż tak radykalnych decyzji, ale jednak zjawisko stresu towarzyszy nam od najmłodszych lat. Już w szkole podstawowej możemy poznać jego zgubne symptomy, kiedy to zmuszeni do recytacji wiersza przed całą klasą, ze zdziwieniem stwierdzamy, że w głowie zamiast poezji jest tylko pustka, a przyspieszone bicie serca, suchość w gardle i drżące kolana przypieczętowują ocenę niedostateczną. Tak naprawdę całe życie jesteśmy poddawani sytuacjom stresowym. W edukacji coraz większy nacisk kładzie się na wszelkiego rodzaju testy i egzaminy. W pracy natomiast stres jest wręcz nieunikniony, a wszystko przez ograniczony czas, nadmiar obowiązków i chęć sprostania zadaniom. Nie wspominając już o życiu prywatnym również przynoszącym mnóstwo problemów do rozwiązania. Mówiąc krótko, praktycznie każdy dzień może dostarczyć nam większej lub mniejszej dawki stresu.

Jak reagujemy na stres?

Jednorazowy i krótkotrwały stres jest korzystny dla nas, gdyż mobilizuje organizm i pomaga nam sprostać ciężkim zadaniom. Adrenalina uwalnia kwasy tłuszczowe oraz glukozę, które wzmacniają mięśnie. W stan gotowości zostaje postawiony układ nerwowy oraz trawienny. Charakterystyczne objawy to przyspieszone bicie serca, pocenie się, suchość w gardle czy uczucie ścisku w żołądku. Nie jest to szkodliwe, pod warunkiem, że trwa przez krótki okres czasu.

Długotrwały stres działa destrukcyjnie na nasze zdrowie, zarówno fizyczne jak i psychiczne. Powoduje wzrost ciśnienia, podnosi poziom cholesterolu, prowadzi do spadku odporności oraz szybszego wyczerpywania zapasów witamin i związków mineralnych. Następstwem tego może być ból głowy, pleców, mięśni, przeziębienia, zespół jelita drażliwego, a nawet poważniejsze choroby takie jak zawał serca czy nowotwory. Zazwyczaj w przeciągających się sytuacjach stresowych uaktywniają się złe nawyki żywieniowe. Często sięgamy po produkty zawierające dużo cukru, takie jak czekoladowe batoniki czy ciasteczka popijając napojem wysokoenergetycznym. Jest to tylko pozorne działanie, gdyż powoduje krótkotrwały wzrost energii, jednak zaraz po tym następuje nagły jej spadek i senność. Niewskazane są także nikotyna, kofeina czy alkohol, które pozbawiają nasz organizm cennych składników odżywczych. Kawa i herbata natomiast utrudniają proces wchłaniania przez nasz organizm cennych minerałów takich jak żelazo, magnez czy wapń.
Złym wyborem są także słone przekąski, ponieważ potęgują działanie stresu poprzez zwiększanie ciśnienia tętniczego we krwi. Z tego powodu, nie powinno spożywać się gotowych dań, przeznaczonych do podgrzania w mikrofalówce, gdyż zazwyczaj zawierają one duże ilości soli.

Dieta antystresowa

Podczas stresu organizm zużywa więcej energii niż w normalnych warunkach. W związku z tym potrzebujemy żywności, która wzmocni nasz organizm. Po pierwsze zwiększa się zapotrzebowanie na witaminy z grupy B, gdyż to one uczestniczą w procesie uwalniania energii z komórek oraz wspomagają układ nerwowy i trawienny. Znajdziemy je w produktach z pełnego ziarna, na przykład brązowym ryżu oraz w roślinach strączkowych, owocach morza, orzechach i chudym mięsie. W stresowych sytuacjach na próbę wystawiony jest także nasz system odpornościowy, który wymaga dodatkowego wsparcia poprzez zwiększenie dawki witaminy C.
Oprócz cytrusów, występuje ona także w czarnej porzeczce, jagodach, truskawkach oraz w warzywach, takich jak brokuły, pomidory i papryka. Poza tym owoce i warzywa są źródłem przeciwutleniaczy. Na zmęczenie najlepsze są produkty węglowodanowe – pieczywo pełnoziarniste, brązowy ryż, ziemniaki, makaron, płatki owsiane – które w procesie trawienia stopniowo uwalniają węglowodany zapewniając, w przeciwieństwie do słodyczy, stały poziom energii. Nieocenione są także ryby, w tym tuńczyk, makrela czy łosoś, gdyż dzięki zawartych w nich kwasach wielonienasyconych z grupy omega-3, wpływają pozytywnie na pracę serca.
W walce ze stresem pomagają produkty niskotłuszczowe, takie jak chude mięso, ryby, drób, ziarna słonecznika i sezamu czy odłuszczone mleko, które pomagają zmniejszyć napięcie. Niezbędny jest również magnez, ponieważ jego niedobór powoduje napięcia i skurcze mięśni, wapń, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego oraz cynk wzmacniający układ odpornościowy. W przypadku ziół szczególnie zalecany jest żeń-szeń, a na uspokojenie herbatka ziołowa z mięty bądź rumianku. Najlepiej spożywać od pięciu do sześciu mniejszych porcji dziennie, niż trzech obfitych posiłków. Zapewni to organizmowi stały poziom energii. Wprowadzając zdrowy tryb odżywiania można zacząć od zamiany kalorycznych przekąsek na zdrowe produkty, takie jak na przykład orzechy czy suszone owoce.

Zainteresowanym polecam książkę Jedz na zdrowie. Co robić by wyglądać i czuć się dobrze każdego dnia Reader’s Digest, z której zostały zaczerpnięte niektóre informacje na potrzeby artykułu.

Anna Herman