Dla jednych zmiana miejsca zamieszkania, wyjazd za granicę może się okazać największą przygodą życia, dla innych natomiast może zostać utożsamiona z lękiem i ze złym doświadczeniem. Trudności w aklimatyzacji w nowym miejscu mogą się okazać na tyle doskwierające, że pociągają za sobą uzależnienia, rozwody i depresję. W zależności od osobowości, gotowości na zmiany i determinację człowiek różni się pod względem doświadczania nowej rzeczywistości.

Przez ostatnie 40 lat dominuje trend w środowiskach korporacyjnych do wysyłania pracowników międzynarodowych firm po całym świecie w celach biznesowych. Dochodzą do tego liczne wyjazdy osób chętnych do znalezienia pracy w obcym kraju. Poza wyznaczonymi zadaniami w pracy, celem pracowników jest oswojenie się z nową rzeczywistością i często odmienną kulturą. W związku z tym, że emigracja w dzisiejszych czasach nabiera tak szybkiego tempa, psycholodzy widzą dużą potrzebę bacznego przyjrzenia się fenomenowi szoku kulturowego. Jego prawidłowe zbadanie pozwoli na przewidzenie i tym samym zmniejszenie negatywnych odczuć towarzyszącym trudnym zmianom życiowym.

Pod terminem szoku kulturowego kryje się przede wszystkim zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń, nawyków żywieniowych oraz zmiana języka. Brak przyjaciół i rodziny jest nieodłącznym elementem przeprowadzek do innego kraju, a uczucie samotności potrafi zdecydowanie wydłużyć przebieg aklimatyzacji. Jak więc wygląda przystosowywanie się do nowego otoczenia? Wyodrębniono kilka etapów, przez które mogą zauważyć u siebie osoby stykające się z nową kulturą:

1. Miesiąc miodowy
Pierwsze tygodnie po przeprowadzce wypełnione są euforią i podekscytowaniem. Różnice w myśleniu, w zachowaniu nie stanowią dla nas dużej przeszkody, ponieważ jesteśmy zaintrygowani nowym miejscem i nowymi ludźmi. Wypełnia nas ciekawość i chęć poznania.

2. Szok kulturowy
Po miesiącu miodowym przychodzi czas zwątpienia. Maleje przekonanie podjęcia odpowiedniej decyzji. Dominuje uczucie smutku, samotności i bezradności. Co ciekawe, zaczynamy wówczas idealizować dawne życie, dostrzegając w nim więcej pozytywów niż zazwyczaj. W tym czasie doświadczamy wiele trudności m.in. urzędowych, administracyjnych budzących uczucie złości i lęku i frustracji. Tęsknimy za najbliższymi, za ulubionymi, sprawdzonymi miejscami i za spokojem. Możliwe jest także doświadczanie problemów zdrowotnych takich jak kłopoty ze snem, brak apetytu lub trudności w zasypianiu.

3. Ożywienie
Ożywienie następuje wraz ze wzrostem niezależności i pewności siebie. Z czasem zyskujemy wiedzę i rozeznanie w nowej rzeczywistości, która pomaga nam w dalszej aklimatyzacji. Uczucie frustracji przemienia się w szukanie możliwych rozwiązań i działanie. Przełamujemy bariery, przesuwamy własne granicę i poznajemy siebie od nowa

4. Dopasowanie
Poczucie komfortu i stabilizacji przychodzi wraz z dopasowaniem. Następuje wówczas zjawisko integracji polegające na zaklimatyzowaniu się w nowym środowisku. W tym czasie zdajemy sobie sprawę z podobieństw i różnic kulturowych czując się równocześnie bezpiecznie i stabilnie. Znika uczucie zagrożenia, robiąc miejsc swobodzie i akceptacji inności.

Sukcesem pełnej aklimatyzacji w nowym miejscu jest odpowiednie przygotowanie. Poszukiwanie informacji na temat nowego miejsca zamieszkania może okazać się zbawienne. Pozwala to przede wszystkim na lepsze zrozumienie różnic kulturowych i obyczajowych. Szok kulturowy jest mniej nasilony u osób, które miały okazję wcześniej podróżować i zderzyć się z nieznanym. U osób, które zmieniają otoczenie po raz pierwszy, szok kulturowy może odcisnąć duże piętno. Im więcej czasu spędzimy na czytaniu i próbie zrozumienia lokalnych obyczajów, tym szybciej zaakceptujemy panujące zasady w innym kraju. Kolejnym czynnikami mającymi duże znaczenie w procesie integracji są ciekawość świata oraz indywidualne cechy jednostki. Umiejętność komunikacji i nawiązywanie nowych kontaktów ułatwia przebieg szoku kulturowego prowadząc do powstania sieci wsparcia. Statystki pokazują, że olbrzymią rolę w przełamaniu się odgrywa również znajomość języka obcego. Nie bójmy się stawiać sobie nowych wyzwań. Pamiętajmy jedynie zabezpieczyć się w niezbędne informacje przed planowanym wyjazdem i odwagę przed nieznanym.

Mgr Ewelina Bąk psycholog