O przyczynach reakcji traumatycznych napomknąłam już w pierwszej części artykułu. Bez wątpienia wydarzenia specjalne takie jak wojny i wszelkiego rodzaju kataklizmy są w stanie wywołać traumę nie tylko u jednostek ale i o zasięgu zbiorowym. Ale także życie codzienne niesie ze sobą wiele potencjalnych niebezpieczeństw.

Co w życiu codziennym może spowodować powstanie traumy?
• Agresja fizyczna – przy czym bez większej różnicy jest, czy jej wynikiem są faktyczne szkody zdrowotne czy też hipotetyczna możliwość ich powstania.
• Faktyczna infekcja chorobą uważaną aktualnie za trudną lub niemożliwą do wyleczenia jak np. HIV lub żółtaczka wszczepienna lub uzasadniona obawa przed nią
• Wypadki drogowe z zejściem śmiertelnym lub ciężkimi obrażeniami ciała ( szczególnie, jeśli ich uczestnikami są dzieci)
• Samobójstwa
• Zostanie ofiarą niechcianych czynności o charakterze intymnym
• Nagła konfrontacja ze śmiercią lub ciężkim kalectwem osób bliskich lub kolegów.
• Wypadki z wieloma ofiarami śmiertelnymi
• Poczucie winy w wyniku popełnienia błędu w pracy, który może pociągnąć za sobą poważne skutki łącznie z zagrożeniem bezpieczeństwa lub życia innych osób, przy czym obojętne jest, czy faktycznie do tego dojdzie, czy też nie.
• Liczne wstrząsające przeżycia w stosunkowo krótkim czasie

Skutki urazu na poziomie somatycznym

Jest prawdopodobne , iż udział w jednym z w/w wydarzeniach spowodować może oprócz reakcji emocjonalnych, które zostaną opisane poniżej , także reakcje somatyczne czyli cielesne.Niekiedy rozwijają się one dopiero parę miesięcy po zdarzeniu. Typowymi i stosunkowo szeroko rozpowszechnionymi symptomami są:
• poczucie stałego zmęczenia bez specjalnego wysiłku fizycznego,
• bezsenność, koszmary nocne,
• problemy z oddychaniem,
• uczucie kołtania serca,
• zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
• nawracające biegunki i mdłości, zaburzenia przełykania ,
• nadmierne napięcie mięśni, które prowadzi często do bóli głowy, szyi , karku lub kręgosłupa,
• nieregularne menstruacje, zmniejszenie libido,
• niekontrolowane drżenie ciała,
• nadmierne pocenie się lub napady „gorąca”
• częstsze oddawanie moczu

Jakie reakcje emocjonalne wywołuje zwykle traumatyczne wydarzenie?

• Uczucie znieczulenia, emocjonalnego letargu- ponieważ nie chce się czuć i przyjąć do wiadomości, co się stało
• Uczucie strachu – przed załamaniem się, utratą kontroli nad własną osobą, popadnięciem w szaleństwo, przed powtórzeniem się traumatycznego wydarzenia, przed zranieniem lub szkodami dla osoby własnej lub osób bliskich, przed utatą kochanych osób i pozostawieniem samemu sobie, przed utratą możliwości wykonywania zawodu, przed reakcją innych osób
• Zmartwienie- z powodu osób zmarłych i (lub) rannych , z powodu utaty poczucia bezpieczeństwa i pewności , podstawowego zaufania do siebie i innych oraz ponieważ nie jest się w stanie cieszyć normalnie życiem
• Uczucie pustki- ponieważ coś się straciło lub czegoś człowiekowi brakuje
• Poczucie winy- ponieważ miało się więcej szczęścia od innych, gdyż jest się przy życiu albo nie odniosło się uszczerbku na zdrowiu lub ponieważ nie zareagowało się tak, jak powinno
• Poczucie wstydu- ponieważ okazało się ( lub też nie okazało się) własnych uczuć takich jak bezsilność, wściekłość lub zazdrość
• Uczucie wściekłości na to, co się stało lub na tego, kto spowodował lub dopuścił do tego, co się stało, wściekłości z powodu wstydu, poniżenia lub zranienia, z powodu braku zrozumienia u innych osób, wściekłości na innych , którzy popełnili błądy, zrobili zbyt mało lub w inny sposób zawiedli oraz na siebie „dlaczego musiało się to właśnie mnie zdarzyć?”
• Uczucie bezsilności
• Wspomnienia wcześniejszych zdarzeń albo strat, np. kochanych osób, które zginąły, umarły lub zostały kalekami
• Zazdrość w stosunku do tych, którzy mieli więcej szczęścia
• Poczucie wyobcowania, ponieważ przyżyło się coś, o czym inni nie mają pojęcia
• Poczucie samotności, ponieważ czuje się innym od osób, które w wydarzeniu nie uczestniczyły lub odebrały je inaczej, ponieważ dla innych świat kręci się dalej, potrafią się oni cieszyć życiem i żartować lub ponieważ inni nie wykazują zrozumienia
• Uczucie zrozpaczenia z powodu niesprawiedliwości i bezsensowności wszystkiego, które przeplata się z uczuciem nadziei na lepszy czasy

O tym, jak można spróbować poradzić sobie psychicznie ze skutkami wstrząsających wydarzeń przeczytacie Państwo w kolejnej części artykułu.

Grażyna Wałęga